Goed gesprek biedt werkloze kans
Het UWV zet de deuren open, vooral voor werklozen die lastig aan een nieuwe baan komen. ’50-plussers kunnen van grote waarde zijn’, zegt Thissen.
Het UWV gaat weer gesprekken voeren met werklozen. Daarvoor komen vooral mensen in aanmerking die weinig kans hebben binnen een jaar weer een baan te vinden. Maar ook wie dat zelf wil, kan op gesprek komen. Dat zegt Tof Thissen, sinds een jaar directeur van het UWV Werkbedrijf. ‘Een gesprek van mens tot mens, daar sta ik voor.’
Het is de bedoeling dat deze nieuwe aanpak vanaf 1 oktober op alle 35 werkpleinen wordt aangeboden. Sinds april is de uitkeringsinstantie stap voor stap begonnen met de invoering. Dat gaat via werk.nl. Wie zich daar meldt als werkzoekende kan een zelfscan maken, de werkverkenner. Dat is een vragenlijst die inzicht geeft in de mogelijkheden en onmogelijkheden om snel weer aan een baan te komen.
De verwachting is dat er vooral contact wordt gezocht met laagopgeleiden en ouderen die lang eenzelfde beroep hebben gehad. Thissen: ‘Dan hebben we een goed gesprek, waarin we vooral perspectief willen bieden. Waar droomt iemand van, wat zijn iemands competenties? Dan vinden we aanknopingspunten om mensen naar sectoren te leiden waar werk is.’
De uitkeringsinstantie kreeg in september vorig jaar veel kritiek na het schrijnende, persoonlijke relaas van de 52-jarige werkloze Sjors van Beek die de uitkeringsinstantie omschreef als ‘een ondoordringbare digitale muur en een onpersoonlijk technocratisch bastion’. Thissen, voormalig senator voor GroenLinks en oud-bestuursvoorzitter van Divosa, de landelijke koepel van sociale diensten, zei toen dat werklozen weer een persoonlijk gesprek moesten krijgen naast de digitale begeleiding.
We zijn inmiddels bijna een jaar verder. Het heeft wel even geduurd.
‘We moeten iets te bieden hebben. Het moest allemaal worden geregeld, niet in de laatste plaats het geld. Het UWV krijgt 38 miljoen euro om in twee jaar te laten zien dat een goed gesprek werkt. Er ligt een onderzoek van SEO Economisch Onderzoek dat Een goed gesprek werkt heet. Ook het Centraal Planbureau heeft gezegd dat een gesprek goed is, zeker als iemand net werkloos is geworden. De effecten van die gesprekken gaan we nu meten.’
Dat klinkt dubbel: een gesprek werkt, maar u weet niet hoe veel korter iemand in de WW zit?
‘We zijn ervan overtuigd dat het werkt en dat gaan we alsnog laten zien. De achterliggende jaren is er veel bezuinigd op het UWV Werkbedrijf, de helft van ons structurele budget. Voor extra wensen hebben we tijdelijk geld gekregen: voor jongeren, grensarbeid, 50-plussers. Volgend jaar zijn er verkiezingen. Voor die tijd willen we laten zien dat we de persoonlijke aandacht waarmaken zodat het nieuwe kabinet, van welke samenstelling dan ook, zegt: dit maken we structureel.
‘Vergis je niet. We hebben geen geld om met iedereen persoonlijk contact te hebben. En ik ben fan van online, ook bij de overheid. Van iedereen die een WW-uitkering aanvraagt, doet 94 procent dat online. Op werk.nl hebben we dagelijks 160 duizend bezoekers.’
Maar ook na een gesprek, hoe goed misschien ook, komt toch niet iedereen aan het werk? Niet iedereen heeft voldoende opleiding of spreekt goed Nederlands.
‘Er is ook extra geld beschikbaar voor omscholing, zodat iemand bijvoorbeeld kan overstappen naar een sector waar wel werk is. Dat kan voor je werkloos wordt.
‘Ik wil ook dat het UWV een schakel wordt tussen arbeidsmarkt en onderwijs. Dat de jongeren van nu niet verkeerd kiezen en het risico lopen op langdurige werkloosheid. Maar waar we niets aan kunnen doen, is dat er iedere dag kinderen worden geboren voor wie mbo 2 het hoogst haalbare is, of die een ernstige beperking hebben. Wat heeft de maatschappij hun te bieden?’
Zouden we niet eens moeten zeggen: laten we het voor bepaalde groepen niet meer doen?
‘Dat is politiek, daar ga ik niet over.’
Met alle campagnes komt de ene na de andere groep voorbij die extra aandacht nodig heeft. Een tienduizendbanenplan voor jongeren, garantiebanen voor arbeidsgehandicapten. Er zijn allerlei subsidies om maar iemand aan te nemen. Wat zegt dat over de arbeidsmarkt?
‘Sommige cijfers zijn in vergelijking met andere landen bijna niet te verklaren. Veel is harder geworden en we hebben een publiek en politiek klimaat dat niet echt meehelpt. Ik vind ten principale dat je geen onderscheid mag maken op kenmerken waar mensen niets aan kunnen doen. Dat ik nu 59 ben, dat kan ik niet veranderen. Wat ik mis aan skills en competenties, daar kan, en moet, ik zelf mijn verantwoordelijkheid nemen.’
Ouderen hebben toch vooral het imago dat ze te duur zijn, of te vaak ziek?
‘Werkgevers moeten soms durven kiezen voor wat onbekend is. Dan blijkt een oudere van wie een werkgever zich afvraagt of hij het tempo wel aankan gewoon een goed presterende loyale werknemer die niet vaak ziek is, het overzicht heeft en jongeren kan helpen bij het leren van een vak. Maar tegen 50-plussers zeg ik ook: ga niet naar een sollicitatiegesprek met een gezicht van ‘het zal toch wel weer niks worden’. Dat is niet aangenaam om naar te kijken. Presenteer je op een goede manier, in netwerken of via sociale media. Dat kan je leren.
‘Vorig jaar hadden we gemiddeld 446 duizend mensen in de WW, van wie de helft 50-plus. Toch hebben toen ook zestigduizend 50-plussers een baan gevonden. Dan moet je niet denken: ik ben kansloos. Er zijn duizenden werkgevers geweest die iemand van boven de 50 hebben aangenomen. Dat kan best tijdelijk zijn, met een uitzendbaan. Toen ik twintig jaar geleden in het bestuur zat van de arbeidsvoorziening Limburg was dat een beetje vloeken in de kerk, samenwerken met uitzendbureaus. Tijdelijk werk was niks, wij waren voor duurzaam en vast. Maar een flexbaan telt mee op je cv. Je hebt weer verse arbeidsmarktervaring en bij een volgende sollicitatie is dat beter dan dat je moet zeggen dat je de afgelopen drie jaar een uitkering hebt gehad.’
Een andere veelgehoorde klacht: werklozen met veel ervaring krijgen van het UWV vacatures voor iemand die net komt kijken. Dat voelt als een klap in het gezicht.
‘Ik snap dat. Echt, we werken eraan om dit beter te maken. Maar we moeten ons houden aan de wet. Je moet blijven solliciteren, een half jaar op je niveau, daarna op alles. Dan kan ik toch niet tegen de minister zeggen: wij moeten de wet uitvoeren, maar nader beschouwd doen we dit onderdeel niet.’
‘Ook breedtesport’
Nederland is nog ver af van een arbeidsmarkt waar iedereen meedoet, zegt Tof Thissen. Bij elkaar opgeteld zitten er 833 duizend mensen in een regeling voor arbeidsongeschiktheid, 150 duizend mensen zitten in de Ziektewet, ‘wat het voorportaal kan zijn voor arbeidsongeschiktheid’. Daarnaast zijn er 600 duizend werklozen en zitten 450 duizend mensen in de bijstand. ‘Als het om de arbeidsmarkt gaat, vergeten we de breedtesport en lijkt het alsof alleen topsport bestaat.
Er zijn meer mensen die willen meedoen. Mensen die stelselmatig en langdurig op achterstand staan hebben de moed opgegeven.’ Voor een deel van de jonggehandicapten komen er garantiebanen: 100 duizend in het bedrijfsleven, 25 duizend bij de overheid. Daarnaast moeten gemeenten beschutte werkplekken creëren. Gemeenten vinden dat ze daarvoor te weinig geld krijgen.
In flexbaan doe je ervaring op die meetelt bij een sollicitatie
(c) De Volkskrant 2016 alle rechten voorbehouden
